«جایگاه گردشگری در بازار سرمایه و بورس»
تصمیم: صنعت مسافرت و جهانگردی به عنوان بزرگ ترین و متنوع ترین صنعت در دنیا به حساب می آید. بسیاری از کشورها این صنعت پویا را به عنوان منبع اصلی درآمد، اشتغال زایی، رشد بخش خصوصی و توسعه ساختار زیربنایی می دانند. صنعت توریسم در سراسر دنیا، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، که شکل های دیگر اقتصادی مانند تولید و استخراج منابع طبیعی به صرفه نیست، بسیار مورد توجه می باشد. جهانگردی مجموعه فعالیت هایی است که در بخش ها و سطوح مختلف جامعه جریان دارد.
جهانگردی امروز به همراه مجموعه ای از تمایلات، حرکت، دسترسی یافتن به امکانات و توانایی مالی، مسافرت توده ها را امکان پذیر ساخت. فناوری های نوین مانند خطوط هواپیمایی، کامپیوتر، رباتها و ارتباطات ماهواره ای باعث شد که در سده بیستم، شیوه زندگی، کار، بازی و تفریح افراد دگرگون شود. پیشرفت فناوری باعث شد که به دلیل های متعددی میزان مسافرتهای دسته جمعی افزایش یابد که این دلایل شامل افزایش زمان تفریح، بالابردن درآمد، پیشرفت ارتباطات دور و ایجاد راه های کارآمد حمل ونقلی است.
در حالی که دنیای امروز پا به هزاره جدید می گذارد، تردیدی نیست که صنعت جهانگردی و مسافرت به صورت یکی از پایه های استوار سیستم اقتصاد جهانی درآید. با وجود رکودهای دوره ای، شورش های سیاسی، جنگ ها، نوسانات قیمتی و دسترسی به سوخت، جهانگردی بین المللی از بزرگترین اقلام در بودجه معاملات خارجی جهان به شمار می آید. بودجه ای که صرف جهانگردی خارجی می شود، سه برابر بودجه ای است که صرف امور دفاعی می شود. به تدریج مقاصد مسافرتی جدیدی به وجود آمده و در نتیجه امروزه جهانگردی به یکی از بزرگ ترین بخش های اقتصادی جهان تبدیل شده است.
همه چیز در حال تغییر است. جهان با سرعت چشمگیری در حرکت است و به پیش می رود. این در حالی است که با کوچک شدن و از بین رفتن تمام مرزها به سمت دهکده جهانی شدن پیش میرویم. گستردگی صنعت توریسم و نقش تاثیر گذار آن بر روی زندگی و اقتصاد جامعه بر همگان آشکار است.
به طورکلی تأثیرات اقتصادی گردشگری بر کشورها به صورت سه اثر مستقیم، غیرمستقیم و القایی میباشد. تأثیرات مستقیم گردشگری بر اقتصاد کشورها شامل میزان درآمدی میشود که افراد در مؤسسات و یا شرکتهای گردشگری مانند هتل ها، رستورانها، فروشگاههای گردشگری و آژانسهای مسافرتی بدست میآورند.
تأثیر غیرمستقیم اقتصادی گردشگری شامل میزان افزایش درآمد افرادی است که در بخش عرضه گردشگری کار میکنند، مشاغلی مانند حملونقل، کشاورزی و صنایع دستی و … در ضمن از آنجایی که کشور های درحال توسعه با مشکلاتی نظیر بیکاری بالا، محدودیت منابع ارزی و تک محصولی بودن اقتصاد مواجه می باشند لذا توجه به توسعه صنعت گردشگری از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. بنابراین به منظور تنوع بخشیدن به منابع رشداقتصادی، امنیت اقتصادی، درآمدهای ارزی و همچنین ایجاد فرصت های مختلف شغلی در کشور، توسعه صنعت گردشگری که بعنوان صادرات نامرئی نیز نامیده می شود، از اهمیت دو چندانی برخوردار می شود.
گردشگری و درآمد حاصل از فعالیتها در حوزه توریسم نه تنها بر اقتصاد بلکه بر روی تمامی اجزاء مهم تاثیر می گذارد. حمل و نقل، اقامت، غذا و نوشیدنی و… همه همه از اجزا اصلی تشکیل دهنده این صنعت می باشند و رابطه مستقیم با یکدیگر دارند. در اینجا سوالی که مطرح می شود این است که آیا این صنعت می تواند بر بورس و بازار سرمایه تاثیر گذار باشد و یا بلعکس تاثیر بپذیرد.
ورود هتل ها به بازار سرمایه در دستور کار قرار گرفته است و تا کنون سهام هتل پارسیان کوثر اصفهان با نماد گکوثر به بازار معرفی و عرضه شد. خبرها حاکی از آن است که هتلهای انگلیسی هم وارد بازار ایران شدند. شرکت « ایزی هتل» انگلیس برای گشایش ۵۰۰ اتاق در ایران به توافق رسیدند. این اخبار می تواند کمک شایانی هم برای گردشگری و هم فعالان بازار سرمایه باشد.
از سوی دیگر شرکتهای حمل و نقل و هلدینگ های گردشگری و خدماتی نیز در بورس و فرابورس عرضه شده اند و به صورت غیر مستقیم بر روی گردشگری و بازار سرمایه اثرگذار هستند که از جمله آن می توان به شرکتهای توسعه حمل و نقل ریلی پارسیان(حپارسا) و آسیا سیر ارس(حآسا)، گروه سرمایه گذاری میراث فرهنگی(سمگا)، توریستی و رفاهی آبادگران کیش(گکیش)، امور رفاهی کارگزاران پارس(گپارس) و … اشاره نمود که نقطه اتصال صنعت توریسم و بازار سرمایه می باشد. این در حالی است که سهام شرکتهایی مانند توریستی و رفاهی آبادگران ایران(ثاباد)، هتلهای هما(هما) و هواپیمایی ج.ا.ا هما (ایران ایر) هنوز در بازار بورس عرضه نشده و در لیست انتظار می باشند. اگر چه گردشگری راه خود را برای ورود به بازار سرمایه باز کرده است ولی نتوانسته به صورت مستقیم بر روی بازار سرمایه تاثیرگذار باشد. از آنجایی که صنعت توریسم رو به گسترش می باشد و با وجود پتانسیل های مناسب در توسعه این صنعت می توان امیدوار بود که با جذب سرمایه گذاری خارجی و حمایتهای لازم در این زمینه به شکوفایی رسید. از مشکلات اساسی این صنعت می توان به زیرساختها اشاره نمود که متاسفانه تامین مالی در این راستا بسیار مشکل و سخت است. بازار سرمایه این قابلیت را دارد تا تاثیر مستقیمی بر گردشگری و صنعت توریسم بگذارد و به عنوان حامی و پشتوانه مالی یکی از اهرمهای اساسی گسترش گردشگری و تهیه کلیه زیرساختها در این حوزه نقش مهمی را ایفا نماید.
کمک مسئولان بازار سرمایه در راستای توسعه گردشگری بی تاثیر نخواهد بود و به جذب بیشتر گردشگر و سرمایه گذار کمک شایانی می نماید. جذب سرمایه گذاری خارجی و ورود شرکتهای خارجی به بورس ایران می تواند عاملی بر رونق بخشی به بازار باشد. اگرچه این امر مستلزم تلاش های بسیار است ولی با توجه به پتانسیل های موجود از توان کافی برای دستیابی به این مهم برخوردار می باشیم.
اگر چه اخیرا تاکید بر گردشگری از یک سو و میزان آگاهی مردم از سوی دیگر افزایش یافته است ولی متاسفانه عدم اعتماد به سود ده بودن و ثبات رونق گردشگری در ایران، مهمترین عامل عدم استقبال از ورود این صنعت به بورس و فرابورس می باشد با این وجود قوانین و مقررات دست و پا گیر، کوچک بودن سرمایه و شفاف نبودن حسابهای مالی در حوزه گردشگری ورود این شرکتها را به بازار بورس و فرابورس جهت عرضه سهام آن میسر نمی باشد.
این در حالی است که اکثر فعالان در بازار سرمایه متشکل از اقتصادان و نهادهای مالی می باشند و بازار سرمایه اطلاعات اندکی در خصوص توریسم دارند. کارگزاران بورس نیز در عرضه سهام صنایع مربوط به صنعت گردشگری در بازار بورس و فرابورس کمکاری کردهاند و برای معرفی و آموزش، تبلیغ یا فعالیتی نداشتهاند.
اگر صنعت توریسم و بازار سرمایه با هم متحد شوند می توانند جایگاه خود را پیدا کرده و مورد استقبال قرار گیرند. اینجاست که واژه جدیدی به نام گردشگری بورسی مفهوم یافته و معرف بعد دیگری از گردشگری در جهان و بازدید از بازار سرمایه و علاقه به سرمایه گذاری می باشد. می توان مدعی شد که در هیچ جای از این صنعت به واژه ای به نام گردشگری بورسی اشاره نشده است شاید بتوان گردشگری بورسی را در زمره توریسم تجاری قلمداد کرد. در این زمان شرکت در انواع نمایشگاه ها برای فعالان بازار سرمایه، یافتن منابع جدید و معرفی بازار سرمایه می تواند فرصتی را در اختیار فعالان بازار سرمایه قرار دهد. اگر چه بازدیدهای متفاوتی توسط کانون کارگزاران بورس برای بازدید از بورسها و نهادهای مالی مختلف دنیا از جمله کانادا، آلمان، اتریش، و… برنامه ریزی و طراحی می گردد. بازار سرمایه به خوبی می تواند با حمایت از استارت آپ ها و با در دسترس بودن منابع مالی در همه ابعاد از اقتصاد حمایت کنند. که این صنعت راه میانبری برای توسعه اقتصادی در کشورهای در حال توسعه و تولید ثروت در کشورهای صنعتی بوده و درآینده نزدیک به مهمترین شاخص اقتصادی هر کشور تبدیل خواهد شد. گردشگری یکی از مطمئنترین و ارزانترین منابع کسب درآمد ارزی است، بیتردید گسترش این صنعت در ایران میتواند به راحتی جای درآمدهای نفتی را پر کند. این صنعت نه تنها در پیشبرد اقتصاد ملی و درآمدهای ارزی نقش دارد بلکه صنعتی پاکیزه و فاقد آلودگی است و در عین حال اشتغالزایی بالایی دارد. همچنین گردشگری اهرم قدرتمندی برای بازاریابی و جذب سرمایه گذار داخلی و خارجی می باشد.
تشویق فعالان این صنعت در تجمیع شرکتهای کوچک و راهاندازی شرکتهای بزرگ و هلدینگهای گردشگری می تواند کمک شایانی برای ورود به بازار سرمایه باشد که این امر در صورت فراهم بودن زمینههای قانونی لازم برای رونق کسبوکارهای گردشگری، با تامین سرمایه کافی محقق خواهد شد. در همین حین چنانچه شرکتهای بزرگ گردشگری در کشورهای موفق در عرصه این صنعت، با عرضه سهام خود در بورس، سرمایه لازم برای گسترش و رونق کسبوکار خود را تامین میکنند؛ شیوهای که تاکنون، به عنوان راهی برای تامین سرمایه و وسعت بخشیدن به زیرساختهای گردشگری در کشور، مورد توجه قرار نگرفته است. در واقع این تفکر که صنعت گردشگری نمیتواند حامی سهامداران خود باشد، جدیترین مانعی است که در صورت ورود شرکتهای گردشگری به بازار سرمایه، استقبال از سهام عرضهشده این صنایع را با اما و اگر همراه خواهد کرد. ورود شرکتها و صنایع در ارتباط با گردشگری به بازار سرمایه، اگر چه خود عاملی برای رشد این صنایع است اما از سوی دیگر، کسبوکارهای گردشگری تنها در حالتی میتوانند به بازار سرمایه راه پیدا کنند و عرضه سهامشان با استقبال مواجه میشود که رونق این صنعت پایدار و از رشدی با ثبات برخوردار باشد. تلاش دستاندرکاران این صنعت بهویژه در عرصه دولتی برای صنعتی شدن گردشگری و افزایش ورود گردشگر به کشور لازمه رونق این صنعت است و از سوی دیگر همت مسئولین بازار سرمایه در معرفی این امکان به فعالان گردشگری مهم می باشد.
تنها در صورتی زمینه برای خرید و فروش سهام صنایع گردشگری در بازار سرمایه ایران فراهم میشود که هم فعالان گردشگری و هم متولیان سازمان بورس به این موضوع علاقه نشان دهند و با درک کارآیی آن در پیشرفت و رشد این صنعت با همکاری و همراهی هم، راه را برای تحقق این مهم هموار نمایند.
صنعت گردشگری و بورس هر دو ترسو می باشند و با کوچکترین تغییرات سیاسی و اقتصادی عکس العمل نشان می دهند و بر اقتصاد تاثیر می گذارند. می توان گفت وجه اشتراک زیادی بین این دو بازار وجود دارد. ما در دوره ای قرار داریم که انواع محصولات چه در بورس اوراق و چه در بورس کالا عرضه می شود پس جای بسی تاسف است که اگر نتوانیم رابطه بین گردشگری و بورس را محکمتر کنیم و از پتانسیل های موجود بهترین بهره را ببریم.